Higiena układu pokarmowego

Higiena układu pokarmowego jest jednym z najważniejszych elementów profilaktyki i pielęgnacji koni. Zwierzęta te są podatne na inwazje pasożytów żyjących w przewodzie pokarmowym, które mogą wywoływać niebezpieczne choroby. Najczęściej spotykane są zarażenia słupkowcami dużymi i małymi, glistami, tasiemcami oraz gzami końskimi.

• Słupkowce duże (Strongylus) są jednym z najgroźniejszych pasożytów występujących u koni. Wraz z odchodami wydalane są ich jaja, z których następnie wylęgają się larwy. Żyją one na pastwiskach i są zjadane przez konie. Zanim przekształcą się w postać dorosłą i zaczną produkować jaja (proces ten zachodzi w jelicie grubym), wędrują w naczyniach krwionośnych lub wątrobie. Zarażenie tym pasożytem może spowodować anemię, biegunkę, zapalenie błony śluzowej jelita, uszkodzenie naczyń krwionośnych krezki jelitowej oraz osłabienie organizmu. Objawy zarażenia to głównie kolka, rozwolnienie, utrata apetytu, spadek masy ciała oraz zatamowanie żył, co może doprowadzić do śmierci zwierzęcia.
• U słupkowców małych (Cyathostomes) cykl życiowy jest podobny do cyklu słupkowców dużych. Połknięte wraz z trawą pastwiskową larwy osiedlają się w jelicie grubym, drążąc jego ściany. Bardzo liczna inwazja tym pasożytem u źrebiąt i koni rocznych może doprowadzić nawet do śmierci. Objawy zarażenia to ostra biegunka oraz odwodnienie organizmu.
• Glisty (Parascaris equorum) są bardzo odporne na niesprzyjające działanie środowiska, w związku z czym poza żywicielem mogą przeżyć nawet lata. W organizmie konia atakują jelito cienkie. Na zarobaczenie tym pasożytem najbardziej podatne są zwierzęta do 2 roku życia oraz starsze niż 15 lat. Objawami zarażenia są: znaczny spadek kondycji, wzdęty brzuch, matowa sierść, kolki oraz biegunka.
• Larwy tasiemca (Anoplocephala perfoliata) żyjące w odchodach koni zjadane są przez roztocza (mechowce), które żyją na pastwiskach. Mechowce natomiast zjadane są przez konie. Postać dorosła tasiemca rozwija się w jelicie cienkim. Duża inwazja tym pasożytem może powodować kolkę oraz stany zapalne.
• Giez koński (Gastrophilus) latem i wczesną wiosną składa jaja głównie na kończynach koni. Dostają się one do przewodu pokarmowego zwierzęcia w momencie, gdy to poliże bądź podrapie pyskiem nogę. W początkowym stadium larwy żyją w pysku koni, penetrując jego ściany oraz język. Po upływie ok. 3 tygodni przedostają się do żołądka, gdzie przytwierdzają się do jego błony śluzowej. Pasożyty te powodują podrażnienie żołądka oraz jego owrzodzenie. Mogą także wywołać zapalenie błony śluzowej.

            Innymi pasożytami są między innymi owsiki (samice żyją w jelicie grubym, a jaja składają w okolicach odbytu) oraz węgorek koński (inwazja u źrebiąt następuje po wypiciu zarażonego mleka matki).

            Aby zapobiec zarobaczeniom koni, należy je regularnie odrobaczać. Substancje odrobaczające spotykane są najczęściej w postaci pasty lub żelu oraz – rzadziej – granulatu. Trzeba pamiętać, że nie ma środków, które zwalczają wszystkie pasożyty, a inwazje niektórych z nich można wyeliminować tylko w konkretnych porach roku. Powszechnie stosowanych jest 5 grup związków, które prowadzą do eliminacji pasożytów. Są to: inwermektyna (zwalcza słupkowce małe i duże, owsiki, nicienie płucne, glisty oraz węgorki końskie; najlepiej stosować zimą),  moksydektyna (zwalcza ok 80% słupkowców małych, postaci dorosłe oraz larwy słupkowców dużych, glisty, gzy końskie, a także owsiki; należy stosować wczesną wiosną lub na przełomie jesieni i zimy), benzymidazol (unicestwia postacie dorosłe oraz niedojrzałe słupkowców dużych i małych; należy stosować wczesną wiosną oraz jesienią), pyrantel (zabija dorosłe postacie słupkowców dużych i małych, glisty i owsiki) oraz prazikwantel (nie jest dostępny osobno; w połączeniu z iwermektyną skutecznie unicestwia populacje tasiemców, gzów końskich, a także słupkowców dużych).

Przykładowe preparaty do odrobaczania koni to

• Govermina – zawiera iwermektynę;
• Equest – zawiera  moksydektynę;
• Pyrantel Pasta – zawiera embonian pyrantelu;
• Antiverm – zawiera embonian pyrantelu;
• Eqvalan – zawiera benzymidazol;
• Panacur Equine Paste – zawiera benzymidazol.

            Należy pamiętać, że pasożyty uodparniają na dane substancje podawane koniom podczas odrobaczania, dlatego należy je zmieniać. Podawanie wciąż tego samego środka przestaje wpływać destrukcyjnie na wszelkie inwazje pasożytnicze.

            Poza regularnym odrobaczaniem niezwykle ważna jest pielęgnacja pastwisk, na których są wypasane zwierzęta. W okresie letnim z padoków powinno się usuwać odchody średnio dwa razy w tygodniu, natomiast od wczesnej zimy do późnej wiosny raz. Te zabiegi spowodują znaczne obniżenie populacji niebezpiecznych robaków, jak i zwiększą powierzchnie trawiaste, co sprzyja wypasaniu. Czyste i zadbane pastwiska zmniejszają ryzyko inwazji pasożytów.

            Jeżeli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii. On na pewno coś doradzi. Odpowiednia i przemyślana higiena układu pokarmowego zmniejsza ryzyko zachorowań i zwiększa komfort życia konia.

 Agata Obidowicz