Dresaż - udoskonalenie równowagi oraz lekkości konia
Dresaż (fr. dressage – tresura) jest niezwykle starą dyscypliną. Pierwszą książkę o szkoleniu koni napisał grek Ksenofont (IV wieku p.n.e.). Większa część książki dotyczyła szkolenia koni zaprzęgowych, gdyż grecy używali głównie rydwanów.
Znalazły się w niej jednak wzmianki o jeździe wierzchem. Klasyczna szkoła jazdy znana nam do dnia dzisiejszego została utworzona w XVI wieku przez europejczyków. Celem dawnych jeźdźców było udoskonalenie równowagi oraz lekkości konia. Ówczesne szkolenie prowadziło się z ziemi przy użyciu długich wodzy. Dzięki temu koń uczył się wykonywać polecenia gdy nie przeszkadzał mu jeździec. Dopiero później uczono jeźdźca jak ma nie przeszkadzać koniowi. Ujeżdżenie zyskało dużą popularność w dziewiętnastym stuleciu. Reguły tej dyscypliny ulegały zmianie jednak jej podstawowe wymagania takie jak swoboda, elastyczność, impuls, posłuszeństwo oraz lekkość przodu pozostały jej głównymi celami do dnia dzisiejszego. Największy wpływ na kształtowanie dresażu mieli głównie wybitni jeźdźcy głownie z Hiszpańskiej Szkoły Jazdy w Wiedniu oraz Cadre Noir we Francji. Obecnie ujeżdżenie jest sportem międzynarodowym i ma wielu zwolenników. Pierwsze, oficjalne zawody zostały zorganizowane w 1873 roku w Bratysławie. Miały na celu utrwalenie schematu tradycyjnego jeździectwa oraz pokazywały najciekawsze aspekty treningu młodych koni wierzchowych. Od 1936 roku rozpoczęto rozgrywać Mistrzostwa Europy a Mistrzostwa Świata odbywają się od 1966 roku. Na początku lat 80 XX w. do ujeżdżenia został wprowadzony program dowolny przy akompaniamencie muzyki (tzw. Kür), który polega na tym, że jeździec wraz z koniem wykonują samodzielnie ułożony pokaz do podkładu muzycznego z określonego zestawu ruchów.
Konkursy ujeżdżenia rozgrywane są na czworoboku o piaszczystym bądź trawiastym podłożu. Plac ten ma wymiary 20 x 40 metrów (konkursy łatwiejsze) lub 20 x 60 metrów (konkursy trudniejsze). Granice czworoboku wyznaczają białe płotki (szranki), na których znajdują się tablice z literami określającymi miejsce, w którym koń ma wykonać określone polecenie. Niższe klasy oceniane są przez jednego sędziego, w trudniejszych sędziuje trzy lub pięcioosobowe jury. W dresażu obowiązuje dziesięciostopniowa skala punktów a ocena końcowa podawana jest w procentach. Zawody podzielone są na klasy, z których każda ma inny stopień trudności. Najłatwiejsza jest klasa L, następnie P, N, C, CC, CS oraz Grand Prix i Grand Prix Special. Klasa z kolei podzielona jest na programy, z których każdy opisuje jakie zadania ma wykonać koń pod jeźdźcem. Celem dresażu jest wyszkolenie elastycznego i zrównoważonego konia, który szybko reaguje na delikatne pomoce (m.in. wodze, łydki, nacisk krzyża). Dyscyplina ta rozwija wrodzone możliwości, a żaden ruch, który koń wykonuje podczas konkursu nie jest sprzeczny z jego naturą. Wszystkie figury oraz chody wykorzystywane w dresażu są naturalnymi ruchami, które koń wykonuje sam z siebie w określonych okolicznościach a ujeżdżenie uczy wykonywać je na polecenie jeźdźca. Wyszkolenie naprawdę dobrego konia ujeżdżeniowego wymaga cierpliwości, wytrwałości oraz regularnych treningów. Jednym z ważniejszych aspektów szkolenia jest wzbudzenie u konia chęci do współpracy z jeźdźcem. Para prezentująca się na czworoboku powinna uosabiać harmonię, spokój, elegancję oraz wzajemne zrozumienie i zaufanie. Do ujeżdżenia doskonałe są w zasadzie konie wszystkich współczesnych rasa gorącokrwistych. Najczęściej spotyka się jednak konie rasy hanowerskiej oraz lipicany.
W ujeżdżeniu wykorzystywane są trzy podstawowe chody: stęp, kłus i galop. W klasach o wyższym stopniu trudności pojawiają się także chody dodatkowe takie jak pasaż czy piaff oraz chody boczne. We wszystkich chodach koń powinien iść aktywnie i chętnie do przodu. Jego zad musi być mocno podstawiony pod tułów a sylwetka zaokrąglona, szyja wygięta w łuk, a nos cofnięty (ganaszowanie). Potylica ma być ułożona mniej więcej równolegle do podłoża. W niektórych klasach wymagane jest skracanie bądź wydłużanie kroku a w galopie lotna zmiana nogi i kontrgalop.
Jako, że Dresaż jest sportem niezwykle eleganckim wymaga od jeźdźca jak i konia odpowiedniego wyglądu, określonego przepisami. Strój zawodnika składa się z fraka w kolorze czarnym lub granatowym, cylindra, białych bryczesów, plastronu lub krawata, rękawiczek oraz wysokich, czarnych butów. Zawodnicy mający specjalne uprawnienia mogą startować w mundurach. Koń natomiast musi być zadbany, czysty, grzywa i ogon powinny być starannie zaplecione. Rząd jeździecki także określają przepisy. W niższych klasach wymagane jest kiełznanie wędzidłowe natomiast w wyższych munsztukowe. Obowiązujące siodło typu angielskiego posiada wydłużone tybinki przystosowane do jazdy na długich strzemionach. Pod siodło zakłada się biały czaprak bądź potnik.
Ponieważ ujeżdżenie rozwija wszystkie najważniejsze aspekty konia wierzchowego jest niezbędne w uprawianiu innych dyscyplin jeździeckich. Umiejętność zmieniania nogi w galopie oraz zaufanie i równowaga są potrzebne na przykład w skokach przez przeszkody. Jeżeli chcemy startować w WKKW (Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego) także powinniśmy trenować dresaż, gdyż jest on jedną z konkurencji rozgrywanych w tym konkursie. Ujeżdżenie zatem otwiera drzwi do innych dyscyplin i daje możliwość osiągania sukcesów w sporcie jeździeckim.
tekst:Agata Obidowicz
na zdjęciu Ekwador hol po Katarzyną Milczarek
